Merkez Bankası’nın yaz başından bu yana kritik olan faiz kararlarında ekim ayı etabının bulunduğu haftaya girerken, kredi faizlerinde ‘survive’ eden şirketler ve vatandaşlar ne durumda? Kredi talebi düşüyor mu? Bankalar kredi veriyor mu? Düşük faizli kredilere ne olduğunu TCMB araştırırken, faiz beklentilerinde de umut var mı? Gelin bu geniş derlemeli içeriğe birlikte bakalım.
Faizde beklentiler yükseliyor: “Yüzde 37 olsa da yetmez, muvaffakiyet gayesi varsa daha yüksek oranlar kaçınılmaz.”
Aktaş, ihtimaller üzerinde dururken, faiz artışlarının enflasyonla uğraşta kâfi olmadığını söyleyerek 1 yıl sonraki enflasyonda beklentinin en düşük ihtimalle yüzde 35-40 aralığında olacağı belirlenirken, siyaset faizinde bu oranlarla enflasyonla uğraşın yetersiz kalacağını belirtti.
Merkez Bankası’nın yaptığı araştırmada da düşük faizle ilgili sonuçlar dikkat çekti. 2021 sonlarında başlayan faizde düşüş ve seçim iktisadı uygulanan devirlerde, şirketlere dağıtılan düşük faizli kredilerin yatırım ve istihdama dönmeyerek, dövize yatırıma yöneldiği görüldü.
Merkez Bankası, ‘Ani Kredi Büyümesi ve Firma Davranışı: Bir Hadise Analizi’ başlıklı araştırmasında, bilhassa “seçim ekonomisi” periyodunda ‘aşırı’ ve ‘seçici olmayan (selektif)’ kredi büyümesinin, Türkiye üzere gelişmekte olan ülkelerde verimlilik artışına neden olmadığını teyit ettiğini belirtti.
Günümüzde ise herkes birebir düşünmese de kredi talebinin durma noktasına gelmesi konuşuluyor.
Geçen haftalarda ticari krediler, ferdî kredileri aşan bir büyüme yakalarken, sürdürülebilir olmayan süreçte, BDDK datalarının gösterdiğine nazaran büyüme yüzde 17,02 düzeyine geriledi.
BDDK bilgilerinde, bankacılık dalı kredi hacmi 13 Ekim haftasında artarak 10 trilyon 751 milyar 390 milyon liraya yükseldi. Toplam kredi hacmi, geçen yılın tıpkı periyoduna nazaran yüzde 55,7 oranında artış kaydederken, TCMB EVDS bilgilerinde toplam ve ferdî kredi hacimleri grafiğe bu biçimde yansıdı.
Mesele İktisat’ta Erdal Sağlam da kredi talebindeki durmayı şu formda açıkladı:
Kredilerin durmadığını düşünenler de oluyor. Kredi, elektrik ve sigorta hesaplamaları yapabildiğiniz “encazip” CEO’su talebin her ay iki katına çıktığını belirtiyor.
Eski TCMB lider yardımcılarından Prof. Dr. İbrahim Turhan da düşük faizli kredilerin yarattığı gelir adaletsizliğine değindi.
Turhan, yakın geçmişte verilen düşük faizli kredilerin fonlamasını sorgularken,
Ekonomi idaresinin önceliklerini de şu halde sıraladı.